Pengamalan Sunnah di dalam fiqh oleh fuqaha’ dari 4 Mazhab (Fasal 1: Pengenalan Sunnah)

Pengenalan Sunnah

Takrif Sunnah

Sunnah dari segi bahasa :

"Jalan dan cara yang telah ditetapkan atau muktamad"[1]

Sunnah mengikut ulama usul :

Setiap apa yang disandarkan kepada nabi Muhammad s.a.w dari perbuatan, perkataan dan jugak taqrir (perkara yang didiamkan baginda).[2]

Jenis jenis Sunnah :

      Sunnah mengikut ulamak usul boleh dibahagikan kepada 3 bahagian yang utama, iaitu :

Sunnah Qauliah @ Perkataan.

      Sunnah Qauliah ialah apa yang dilafazkan atau disebut oleh Rasulullah s.a.w pada keadaan dan juga sebab yang berbeza yang bermunasabah dengan keadaan tertentu[3].

Contohnya sabda Baginda seperti :

(إنّما الاعمال بانيات ),( لا ضرر ولا ضرار ),( في سائمة زكاة)

Sunnah Fi’liyyah @ Perbuatan.

      Sunnah Fi’liyyah ialah setiap perbuatan dan perlakuan Baginda rasulullah s.a.w yang boleh menjadi satu syariat kepada kita umat islam bagi mengamalkan sesuatu. Contohnya seperti cara Baginda menunaikan solat 5 waktu, menunaikan haji, tindakan Baginda apabila menghukum dengan mendatangkan seorang saksi, memotong tangan pencuri dan lain-lain.

Sunnah Taqririyyah.

Sunnah Taqririyyah ialah apa yang dilakukan sahabat di hadapan Rasulullah, tetapi Baginda tidak melarang, atau menegah, ataua mengatakan ianya betul atau mengatakan ianya salah. Akan tetapi Rasulullah s.a.w redha dengan tindakan sahabat selagi ianya tidak menyalahi hukum syariah islam. Contohnya seperti tindakan Khalid al-Walid memakan dhob ketika bersama Rasulullah, dan bagaimana cara Muadz bin Jabal ketika bertanyakan cara menyelesaikan masalah di Yemen.

Pembahagian Sunnah mengikut keadaan sanad

     Berdasarkan jumhur ulama, pembahagian hadis mengikut keadaan sanad terbahagi kepada dua, iaitu Sunnah Mutawatirah dan Sunnah Ahad.  Akan tetapi disisi Imam Abu Hanifah ianya terbahagi kepada tiga, iaitu dengan penambahan Sunnah Masyhur.

Hadis	Sunnah Mutawatirah	Sunnah Masyhurah	Sunnah Ahad
Takrif	Sunnah Mutawatirah ialah apa yang diriwayatkan oleh Rasulullah s.a.w dan disandarkan sehingga kurun ke 3 selepas zaman Rasulullah s.a.w, iaitu zaman Rasulullah s.a.w dan sahabat, tabiien, taabie’, taabien yang bilangan perawinya dua atau lebih yang mustahil menipu ke atas Baginda.[4]	Sunnah Masyhurah ialah apa yang diriwayatkan oleh Rasulullah s.a.w yang bilangan perawinya pada setiap tobaqot tidak mencapai had sunnah mutawatirah[5]	Apa yang diriwayatkan oleh Rasulullah s.a.w yang bilangan perawinya sikit tidak memadai dengan syarat hadis mutawatir.[6]
Hukum	Hukumnya qat’ie thabit ke atas Rasulullah s.a.w, wajib mengetahuinya dan mengamalkannya, dan boleh dikatakan kufur jika mengingkarinya.[7]	Ianya qot’ie thabit jika disandarkan pada sahabat yang meriwayatkannya, tetapi tidak thabit kepada Rasulullah s.a.w, sifatnya lebih kepada zhon dari yakin kepada pengamalannya, dan boleh dikatakan fasiq siapa yang mengingkarinya.[8]	Ianya bersifat zhon, dan zhon disandarkan periwayatannya kepada Rasulullah s.a.w, akan tetap boleh jika beramal dengannya bukan untuk beriktiqad, kerana keraguan pada penthabitannya.

Pensabitan dalil dengan sunnah

1. Hadis dan Sunnah ialah sumber kedua dalam pensaitan hukum syariah disisi ulama fiqh, dan ianya adalah yang kedua selepas Al-Quran.[9]
2. Ini menunjukkan keperluan kepada sunnah perlulah diletakkan selepas keperluan kepada Al-Quran, kerana dalil Quran semuanya sabit dan qat’ie, akan tetapi sunnah bukanlah semuanya qat’ie dan sabit melainkan sunnah mutawatirah sahaja.[10]
3.    Dalil-dalil bagi mengukuhkan keperluan sunnah dalam mengeluarkan hukum :

·         Rasulullah s.a.w tidak bercakap dengan nafsu melainkan wahyu dari Allah s.w.t semata-mata. firman Allah s.w.t : (( وما ينطق عن الهوى ان هو الّا وحى يوحى ))

·         Allah s.w.t memerintahkan kita supaya taat kepada Rasulullah s.a.w, firman Allah s.w.t : (( قل اطيعوا الله والرسول ))    

·         Umat islam hendaklah mengetahui taaat kepada Rasul itu bermakna taat kepada Allah s.w.t : (( من يطع الرسول فقد اطاع الله ))

·         Suruhan Allah s.w.t agar kita taat kepada apa yang dibawa Rasul s.a.w. firman Allah s.w.t : (( ما اتاكم الرسول فخذه وما نهاكم عنه فانتهوا  ))    

·         Adalah patut bagi muslim hendaklah berpegang pada ketetapan dari Allah dan Rasul s.a.w, firman Allah s.w.t : (( وما كان لمؤمن ولا مؤمنة اذا قضى الله ورسوله  ))   

·         Allah s.w.t telah memberi kepada rasulullah s.a.w hikmah dan kemampuan dalam mentafsir dan menjelaskan hukum-hukum dari Al-Quran, ini kerana Al-Quran itu ada hukum-hukumnya yang perlu penjelasan dari Rasulullah s.a.w, firman Allah s.w.t :   (( وانزل اليك الذكر لتبيّن للناس ما نزّل اليهم ))

Oleh: Ustaz Wan Ahmad Fuad bin Ahmad Kamil
Panel Hadis- Darul Ifta'
Pengkhususan usuluddin
Mu'tah University, Jordan.

---

[1] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 35.

[2] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 35.

[3] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 35.

[4] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 36.

[5] Taisir mustolah hadis, Dr Mahmud Tohan, m/s 25.

[6] Taisir mustolah hadis, Dr Mahmud Tohan, m/s 22.

[7] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 36.

[8] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 36.

[9] Al-Madkhal lidirasah As-Syariah Islamiyyah, Duktur Abdul Karim Zaidan, m/s 164.

[10] Al Wajiz fil Usul fiqh, Ustaz Duktur Wahbah Zuhaili, m/s 37.